Cilt: 4 Sayı: 7

Bilim ve Saygınlık
İnsanoğlu Kovid19 salgınıyla birlikte büyük bir travma yaşadı. Bunun etkisi devam ederken
sonucunun neler olabileceği henüz kestirilemiyor. Dünyayı saran bu salgının bireyde
oluşturduğu fiziksel ve ruhsal tahribatın boyutları belli değil. Öte yandan ekonomi, spor,
sanat, bilim gibi bireyi toplumsallaştıran unsurlar da büyük yara aldı.
Doğanın kendini yenileme gücü ile uğradığı tahribat orantısız olunca insan ırkının geleceği
tehlike altına girmiş oldu. Dünya, geçmişte olduğu gibi bir kez daha büyük bir felaketle
yüzleşti. Alınan tedbirlerle aşı çalışmaları tehlikeyi kısmen de olsa dizginlendi. Ancak
bertaraf edildiğini söylemek henüz erken.
Kovid19 salgını durdurulsa ya da yok edilse bile meydana getirdiği tahribatın izlerini yok
etmek uzun bir zaman gerektirecek gibi görünmektedir.
Bilim dünyası daha çok salgını durdurmaya odaklanmışken bu salgının nedenleri de
araştırılmaya muhtaç bir konu. Bilimsel çalışmalar sürerken dünya kamuoyunda konuya dair
distopik çıkarımlar da üretilmeye devam etmekte. Bilgi kirliliği, verilerin saklanması, yanlış
yönlendirmeler gibi nedenlerle konuyla ilgili spekülatif çıkarsamalar gün geçtikçe artmaya
devam ediyor.
Haliyle felaket etkisini sürdürürken onu durduracak bilimsel çalışmalar da bazı insanların
felaketle ilgili devletleri, küresel güçleri ve hatta bilimi zan altında bırakan ithamları da
sıcaklığını korumaktadır. Denilebilir ki dünya kamuoyu bu konuyu bütünüyle anlamış ve
anlamlandırmış değil.
Salgının etkisi Türkiye’de de devam ederken 2021’de başka bir çevre felaketi Marmara
denizini vurdu. Türkiye’nin bir iç denizi olan Marmara’daki “müsilaj” sorunu da tıpkı Kovit
gibi içinde pek çok bilinmezliği barındırmaktadır. Denizin dengesini bozacak kadar etkisi
görünen bu çevre felaketinin kaynağı, boyutu ve sonucunun ne olduğu yeterince
aydınlatılmış değil. Tıpkı önceki felakette olduğu gibi bu konuda da ortaya atılan verilerin
güvenilirliği sorgulanmaktadır. Gerçek olansa kamuoyunun büyük bir güven kaybı içinde
olmasıdır.
Güvensizliğin ana nedeninin duru veri akışının olmayışı olduğu söylenebilir. Bunun yanında
tutarsızlıklar da güvensizliği körüklemektedir. Gerek devlet kurumları gerekse bilim
çevrelerinin açıklamalarının birbirini tutmaması hatta bunların kendileriyle bile çelişmesi
kamuoyunun zihinlerini daha da bulandırmaktadır.
Bilime inanmayan insan ve toplumun dogmalarla yaşam sürmesi ya da otomatikleşerek
ruhsuzlaşması olağandır. Bu durumda insan ırkını daha büyük felaketler bekler. Öyle ki
düşünmeyen, sorgulamayan insan ve toplum, bireyselleşme olgunluğuna erişemez. Bu sefer
de kitle pozisyonuna düşer. O zaman da yaşam kalitesi düştüğü gibi toplumların yönetilmesi
de kolaylaşır. Bu, dikta rejimlerini doğurur. Bu rejimler de gerek ülke içindeki çatışmalara
gerekse ülkeler arası savaşlara neden olur.
Kovid19 salgını gibi Türkiye’deki müsilaj sorunu etrafında üretilen felaket öykülerinin
insanoğlunun bilime olan güvensizliğinin sonucu olduğunu düşünüyoruz. O halde ne yapmalıdır? Her şeyden önce birey ve toplumun bilime güvenmesinin sağlanması
gerekir. Bu, her şeyden önce bilim adamı ve onların bağlı olduğu üniversitelerin görevidir.
Saygınlığı olmayan kişi ve kurumların güvenilirliği de olmaz. O zaman bilim işlevsiz kalır
ki insanoğlu için felaketlerin daha büyüğü kaçınılmaz olur.
Bu durumda bilimin kime ve neye hizmet etmesi gerektiği, bilimin toplum ve devlet (güç)
ilişkisi de sorgulanmalıdır.
Bilim neye / kime hizmet eder? Kendine mi, topluma mı, devlete mi, iktidara mı, dünyaya
mı? Bilim adamı bunlardan hangisine çalışır? Üniversitelerin gelecek inşasındaki rolleri
nelerdir?
Bilimin kendi soru/n/ları ilgili çevrelerde tartışılarak bilim adamının özgüveni
tazelenmelidir. Bu, bilimin de toplumların içindeki saygınlığına katkı sağlayacaktır. Böylece
birey sağlık, eğitim, kültür, çevre gibi kendisini doğrudan etkileyen konularda devletlerin
dışındaki bağımsız bir güce inanacaktır. Kişinin kendisine, topluma ve doğaya saygısı
yeniden oluşacaktır.
Bu sayımız şimdiye kadarkilerden daha geniş, daha renkli ve daha dolu oldu. Bilimin kendi
gerçekliğinden hareket eden, buna göre düşünen ve yazan tüm yazarlarımıza teşekkür ederiz.
Hakemlerimize ne kadar teşekkür etsek azdır. Dergimizdeki her bir yazının okurlarımıza
yeni ufuklar açmasını dileriz. Hars Akademi dergisi, insana, topluma ve çevreye karşı
duyarlılığı görev ve sorumluluk kabul etmektedir. Bunun için bireyin kendini geliştirmesi
ve bilimin ışığında oluşturduğu ürünleri insanlarla paylaşmasına aracılık etmektedir.
Doç. Dr. Hatem TÜRK
Giresun, Haziran 2021