Cilt: 5 Sayı: 1

Dünyayı Bekleyen Tehlike Tahıl Krizi
Savaşlar, insanların kitleler halinde ölmesi, yaralanması, çocukların yersiz yurtsuz kalması,
yaşlı ve kadın nüfusun mülteci durumuna düşmesi, savaş ekonomilerinin devreye girerek arz talep
ilişkilerinin değişmesi gibi pek çok yönden dünyanın gidişatını olumsuz yönde etkileyerek, insan
ruhunda tedavisi imkânsız travmalara neden olur. Savaşın bir yıkımı da insanın barışık olduğu kadar
huzurlu ve müreffeh yaşadığı doğaya yöneliktir. Bomba ve kimyasallarla tahrip edilen doğa, savaşın
neden olduğu kirlilikle de karşı karşıyadır. Bunların yanında doğanın savaş nedeniyle işlenmemesi
de insanoğlunun gıda sorunsalıyla yüz yüze gelmesine neden olur. Kısacası, insanlığın pek çok
ihtiyacının kaynağı olan doğanın savaşlar nedeniyle ilgisiz kalması, hayatın tüm aşamalarını
ilgilendiren büyük sorunlara neden olmaktadır. Bunların başında da tüm dünyanın gündeminde olan
tahıl kıtlığı gelmektedir.
İnsanlık Kovit 19 salgınını atlatma evresine girdiğinde beklemediği bir savaşla yüzleşti. 24
Şubat 2022’de Rusya lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’yı Nazizm’den arındırmak amacıyla bu
ülkeye asker çıkarması, dünyadaki çoğu devlet tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Vladimir Putin’in
Avrupa Birliği ve Nato’nun yayılmacılığına karşı hamle girişimi olarak meşrulaştırdığı bu savaşa
dünyanın geri kalanı büyük oranda tepki gösterdi. Ancak şu ana dek ne Rusya geri adım attı ne de
Volodimir Oleksandroviç Zelensk’nin lideri olduğu Ukrayna teslim oldu. Savaş, açık veya gizli bir
şekilde İkinci Dünya Savaşı’yla keskinleşen Doğu ve Batı’nın yeni bir kapışması haline geldi. Ancak
savaşın tahribatı askerî ve siyasî alanda olduğu kadar insanî boyutlarıyla da güncelliğini
korumaktadır.
Gerek bölgesel gerekse uluslararası alanda önemli iki tahıl üreticisi ülkenin birbiriyle savaşı
dünyayı büyük bir gıda krizinin eşiğine getirdi. Öncelikle petrolle başlayan bu krizde en fazla
etkilenecek ülkelerin başında ise çevresindeki her savaşta büyük oranda zarar gören Türkiye
gelmektedir. Aslında birkaç on yıla dek tarım ülkesi olarak bilinen Türkiye’nin son yıllarda dışa
bağımlılığının artması bu krizin boyutunu da arttırmaktadır.
Başta otomotiv olmak üzere üretici ülkeler için önemli bir pazar konumundaki Türkiye’nin
son yıllarda en fazla inşaat, otoyol ve köprü gibi petrolle bağlantılı alanlara yatırım yapması, dışa
bağımlılığını da artırdı. Gerek köprü ve otoyollar gerekse bilinçsiz ve hesapsızca yapılan konut
inşaatları yüzünden ülkedeki tarım arazileri gün geçtikçe daraldı.
Savaş ya da uluslararası başka nedenlerle petrolün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de fahiş
fiyatlara ulaşması, tarımın yapılabilirliğini azalttı. Tohum, gübre ve ilaç alanlarında da dışa bağımlı
olan Türkiye’de dövizdeki artış ise tarıma vurulan başka bir darbe oldu. Türkiye’nin en fazla
alışveriş yaptığı ülkelerin birbiriyle savaşması da Türk tarımını etkileyen en önemli etkenlerden biri
oldu.
Ülkedeki tarıma ilgiyi azaltan başka bir nedense bu alanda maliyetlerin fazla olması
sebebiyle çiftçinin arazilerini konut yapımı için müteahhitlere satması oldu. Irak, Suriye ve
Afganistan’daki savaşlardan sonra Ukrayna’nın da işgale uğraması, bu ülkelerden Türkiye’ye göçleri
çoğalttı. Konut ve arsa fiyatları bu nedenlerle arttı. Bu şartlarda üreterek yaşaması çok zor olan
çiftçiler yüksek fiyatlarla arazilerini elden çıkarma yoluna gitti. Böylece Türk çiftçisi çalışarak
yıllarca elde edemeyeceği kadar büyük miktarlardaki parayı tek seferde arazilerini satarak elde etmiş
oldu.
Ancak birkaç ay içinde petrolden başlamak üzere şekerden buğday ürünlerine, yağdan kâğıt
ürünlerine dek hemen her alanda önemli düzeydeki fiyat artışlarının başlaması ve bunun
dizginlenecek gibi de görünmemesi ülkedeki herkesi şaşkına çevirdi. Şu günlerde zam sağanağının
devam etmesi konunun aklıselimce ele alınmasını geciktirmektedir. Bu gidişin önü siyasî ya da

ekonomik olarak alınsa bile yaralarının sarılması uzun zaman alacak gibi görünmektedir. Çünkü
gerçek olan şu ki Türk milleti en büyük gücü olan üretimi askıya almış bulunmaktadır.
Böylesine ucu görünmeyen bir krizde yapılması gereken şey, Türk milletinin temel
değerlerine geri dönmek olmalıdır. Bunlardan birincisi tasarruf tedbirleridir ki Türk milletinin en
önemli karakteri tasarruflu oluşudur, denilebilir. Türk’ün dilinden edebiyatına, sanatından yemek
kültürüne, fiziksel yapısından hayal dünyasına dek her şeyine işlemiş olan tasarruf, bugün en fazla
ihtiyaç duyduğu özelliğidir. Bir damla temiz sudan başlamak üzere bir çivi tanesi, bir fındık, bir
buğday tanesini değerli olarak görüp yerden alarak başının üstünde taşımayı genetik kodlarında
bulabilecek Türk milleti, bu büyük krizi de çok zorlanmadan atlatabilecektir. Ancak krizi atlatmak
da çözüm değildir. En akılcı çözüm üretim ekonomisine geçmektir.
Öncelikle kendi ihtiyaçları olmak üzere olabildiğince daha fazla ve sağlıklı üretime geçmek
için tarım arazilerini etkin kullanmak millete düştüğü kadar devletin kurumlarına düşmektedir. İnşaat
alanlarının tarıma elverişli olmayan yerlere yönlendirilmesi, yerli tohum, gübre ve enerji
kaynaklarının özendirilmesi, üretimin desteklenmesi devlet kurumlarından beklenen girişimlerdir.
Bunun yanında büyük şehirlerin değil taşranın cazibe merkezleri haline getirilmesi, teşviklerin bu
taraflara kaydırılması, buraların vergiden muaf tutulması da ülke tarımına nefes aldıracaktır.
Girdi maliyetlerinin afaki noktalara ulaşmasının sonucu olarak üretim krizi içindeki Türk
tarımı, çok basit uygulamalarla kendine gelecektir. Bunun için yapılması gereken başka bir şey, ne
yazık ki alışkanlık haline gelen, ülkedeki üretim ve hasat zamanında ithalat vergi oranlarının
sıfırlanması uygulamasından vazgeçmektir. Türk milleti için bir tahıl tanesi, bir avuç toprak ve bir
damla su nasıl kutsalsa, devlet için de Türk çiftçisinin ürettiği ürün değerli olmalıdır.

Doç. Dr. Hatem TÜRK
Haziran 2022