Cilt: 6 Sayı: 1

DEPREM VE BİLİM
İnsanoğlu sürekli unutsa da doğa, gücünü her fırsatta göstermeye devam ediyor.
Türkiye’de 2023’ün 6 Şubat’ında meydana gelen depremler, ülkenin önemli kesimini büyük
oranda etkiledi. Ölü ve yaralı sayısının çokluğu, yıkılan binaların görüntüsü, yerleşim
yerlerinin tahrip olması yalnız ülkemizi değil tüm dünyayı derinden sarstı. Ülkedeki her doğa
olayı gibi bu da etki alanı dâhilinde çokça konuşuldu. Hatta çoğunlukça “Asrın Felaketi”
olarak adlandırıldı. Olay anından itibaren tüm televizyon kanallarında yardım kampanyaları
düzenlendi. Depremin yaralarını sarmak için ülke içi ve dışından çokça etkinlikler yapıldı.
Yardımlar toplandı. Televizyon kanallarında konuyla ilgili bilim insanları halkı ve yetkilileri
uyardı. Konunun dışındaki düşünce insanları da aylaarca deprem konusunda tartıştılar.
Deprem bölgesindeki insanlar büyük oranda başka şehirlere tahliye edildi. Okullar kapandı.
Yalnız bölgedeki değil tüm ülkedeki üniversiteler, tıpkı pandemi dönemindeki gibi, uzaktan
eğitime geçti. Üniversite yurtları deprem mağdurlarına tahsis edildi. Ancak belli bir süre sonra
önceki doğal afetler gibi bu da gündemden düştü ve unutuldu.
Ülkenin en önemli gündemi haline gelen bu olayla ilgili gerek televizyonlarda gerek
yazılı basında ya da sosyal medyada hemen herkes fikir yürüttü. Büyük bir kitleyi etkileyen
depremin acısıyla fikir yürütenler çoğunlukla sorumlu aradılar ve bu konuda en çok da çürük
binaları yapanlar işaret edildi. Deprem sonrasında ülke içinden ve dışından gelen kurtarma
ekiplerinin faaliyetleri çoğunlukla canlı yayında dünyayla paylaşıldı. Bu yayınlarda yapılan
her kurtarma faaliyeti “mucize” olarak adlandırıldı. Resmi açıklamalarla ölü sayısı kamuoyu
ile paylaşıldı. Bu açıklamalar toplumdaki gerginliği de arttırdı. Sonuç olarak bu süreçte
toplumun direnci zayıfladı.
Öte yandan Türk ulusunun zor zamanlarda birlik olma ve teşkilatlanma karakteri bir kez
daha kendini gösterdi. Ülkenin hemen her yerinden insanlar toplumsal bir refleksle elinden
geldiğince felaketzedelere yardıma koştu. Köylerden, il ve ilçelerden yardım konvoyları
aşırıya varan bir şekilde bölgeye hareket etti. Depremzedeler misafir edildi.
Sonuç olarak Türkiye, bir deprem ülkesi olarak yine ağır bir sınavdan büyük yaralarla
çıktı. Ülkemiz, bu musibetten ne derece ders alacaktır, bunu zaman gösterecek ama sürecin
gösterdiği kadarıyla geleceğe dair umutlu olmak zor. Bu umutsuzluğu gösteren en önemli
durum ise ülkedeki bilim insanlarına gösterilen değerdir. Deprem sürecinde ekranlardaki
tartışmalara bakıldığında konuyla ilgili bilim insanlarının önceki uyarılarının
dinlenmemesinden yakındıkları görüldü. Hemen her televizyon kanalına çıkan bu uzmanlar,
ülkenin gerçeklerine işaret ederek depremlerin Türkiye’de sürpriz olmadığını söyledi. Bu
uzmanlar, ülkenin depremle ilgili hazırlıklarının son derece yetersiz olduğunu ısrarla
vurguladı. Gelecek depremlerin belki daha şiddetli olarak daha büyük kayıplara neden
olabileceğini, bu yüzden ülkede büyük bir zihniyet değişikliğine ihtiyaç olduğunu söylediler.
Son yıllarda hızla çoğalan üniversitelerin kuruluş süreçlerini tamamlayıp ülke ve
dünyaya dair bilimsel üretkenliklerini göstermesi beklenmektedir. Üniversitelerin belki de en
önemli işlevi insan ve toplumların doğayla barışık olarak bilimin ışığında yaşam pratiklerini
güçlendirmek olmalıdır. Ülkelerin kalkınmaları ve gelişen dünyaya ayak uydurmaları
konusunda da üniversitelerin önemli sorumlulukları olmalıdır. Bütün bunlar için bilim ve
eğitime hem devletin hem de toplumun azami derecede önem vermesi gerekir. Bilim adamının
söz ve yazılarının değerli olması toplumların gelişmesi ve aydınlanması için son derece
önemlidir.

Hars Akademi dergisi, Haziran 2023 sayısında deprem ve bilim konusuna
odaklanmıştır. Her türlü doğal afetin olağan olduğuna inanarak afetlere hazırlıklı olmanın
önemine işaret etmektedir. Doğayla mücadelenin doğaya karşı değil doğayla barışık ve
birlikte yapılması gerektiğini önerir.
Bu sayı için başta yazarlarımıza, kıymetli zamanlarını ayırarak yazıları değerlendiren
hakemlerimize, dergi kurullarına teşekkürü borç biliriz.
Haziran 2023
Doç. Dr. Hatem TÜRK